Makaleler

Kardeş Kıskançlığı

Evin Yeni Üyesi, Kardeşim

Evde kendine göre düzenini kurmuş, evin tüm ihtiyaçlarının kendisine göre belirlenmesine alışmış bir çocuk için yeni bir kardeşin geliyor olması bir hayli korkutucu ve kabul edilmesi zor bir durum olabilir.

Çocukta oluşan bu kaygıların düzeyi, kabul etmesinin ne kadar zaman alabileceği gibi soruların cevabı öncelikle ebeveynlerin yeni çocuğu karşılama tutumuna ve bunu var olan çocuklarına yansıtma biçimlerine bağlıdır. Çocuğun yaşı, mizacı, kişilik özellikleri ve gelişim dönemi özellikleri de elbette diğer belirleyici faktörler. Bazı ailelerde yeni bebek müjdesi, diğer kardeşi, aileleri tedirgin edebilecek düzeyde korkutmayabilir. Ancak hiçte azımsanamayacak çoğunluktaki ailelerde bu süreç hem doğum öncesi hem de doğum sonrası dönemde inanılmaz yorucu geçebilir. Özellikle küçük çocukların yeni kardeşini karşılama süreci, kardeş kıskançlığı sorunu neredeyse her aile için aynı zorlukta geçebilmektedir. Öncelikle ailelerin bebek haberini aldıkları andan itibaren diğer çocuklarına karşı bir sorumlulukları olduğunu unutmamaları gerekir. Bu sorumluluk, ebeveynlerin yeni bebek haberini alabilme haklarının doğallığı kadar, diğer çocuğun da bu haberi alması gerektiğidir. Var olan çocuğa bebeğin haberi verilmeden önce anne ve babanın ortak bir açıklama yapmak için konuşmaları ve bu haberin çocuğa verilmesinden sonraki süreci oldukça iyi yönetebilmeleri gereklidir. Oluşabilecek durumlar için anne ve baba oldukça iyi düşünülmüş, uzun bir planlama yapmalıdır. Bunun için ailelerde önce motivasyon gereklidir. Sonra da çocuğun haberi almasından dolayı yaşadığı endişenin beraberinde getirdiği zorlukları sabırla tolere edebilmek gereklidir. Çocuğun meydana getirebileceği zorluklar elbette olacaktır ve bu bir noktaya kadar gayet doğaldır, çünkü bir çocuk için yeni kardeş ancak ve ancak oyun arkadaşı amacı taşır. Bunun ötesindeki hiçbir şey çocuğu mutlu etmeyecektir. Yeni kardeşin, anne ve babanın sevgisini paylaşmak, ailede artık tek gözdenin o olmayacağı anlamına gelmek olduğunu henüz ilk aşamada düşünemeyecektir.

Kardeş Kıskançlığını Önlemek için Aileler Ne Yapmalı?

Yeni bir bebek yapmaya karar vermeden önce, çocuğunuzun bebeğe alışması için ona zaman tanıyabilirsiniz. Çocuğunuza ‘Yeni bir bebek fikri sende ne hissettiriyor?’, ‘Ailemize yeni bir üyenin katılması fikrine nasıl bakıyorsun?’ ‘Kardeşin olduğunda ailemizde neler olabilir?’ gibi sorular sorarak onun yeni bir kardeş fikrine aylar öncesinden hazırlanmasına zemin oluşturabilirsiniz. Ailelerin burada unutmaması gereken bir noktayı dile getirmeli, çocuğunuz yeni bir bebek fikri için onay alabileceğiniz birisi değildir. Bu kadar önemli bir mevzuyu çocuğunuzun onayına sunmamalısınız. Çocuğa sorduğunuz sorunun cevabı büyük ihtimalle olumsuz olacaktır bu da bazı ailelerin kendilerini yeni çocuk fikirlerinden dolayı kendilerini var olan çocuklarına karşı suçlu hissetme nedenlerinden birisi olabilir. Bu durumda bir uzmandan yardım almanızda fayda vardır.

Bebek kararı aldıktan sonra veya bebeğin anne karnına düşmesinden sonra çocuğunuza uygun masallar okuyabilirsiniz. Bu masallar, yeni bir bebeğin ne kadar güzel olabileceğini, kendisine çok iyi bir arkadaş olabileceğini, ailede çok daha eğlenceli vakitler geçirilebileceğini içeren masallar olmalı. Anne veya baba dönüşümlü aralıklarla çocuğuna bu masalları okuyarak, uygun yerlerde destekleyici sorularla çocuğunu abi veya abla olmaya hazırlayabilir.

Çocuğa uygun görev ve sorumluluklar yükleyerek yeni bebeğin gelmesiyle birlikte meydana gelen değişimlerden minimum etkilenmesini sağlayabilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken çocuğunuzun size olan ihtiyacının bitmemiş olduğudur. Gelişim düzeyine uygun olmayan ve çocuğa ağır gelebilecek sorumluluklar vermekten kaçınmanızda fayda vardır. ‘Artık büyüdün bunları kendin yapmalısın’, ’Artık sen bir abisin veya ablasın çocuk gibi davranmamalısın’, ‘Kendi  işlerini halledebilirsin, ben çok küçük olduğu için kardeşinin işlerini halletmek durumundayım’ ‘Hanginize yetişebilirim?’ gibi çocuğunuzu yalnızlığa sürükleyebilecek ve korkularında haklı olduğunu hissettirebilecek davranış ve tutumlardan kaçınmalısınız.

Çocuğunuzun hayatında büyük değişiklikler yapmamaya özen gösterebilirsiniz. Yapacağınız  değişiklikleri olabildiğince bebek kararının çocuğa açıklanmasından önce yapmaya çalışabilirsiniz. Bunlardan bazıları, bebeğin odasını hazırlayabilmek için çocuğunuzun odasının değişikliği, tuvalete gitme alışkanlığı kazandırma, geceleri kendi odasında uyuma, emzirmeyi bırakma gibi değişiklikler olabilir. Çocuk hayatında yapılan bu değişikliklerin, eve yeni gelecek bir üyeden dolayı yapıldığını anladığında durum hem travmatik hem de istenmeyen birçok olumsuz sonuca yol açabilecek hale gelebilir.

Çocuğunuza bebeğin geliş haberini abartılı bir kutlama yapmadan aynı zamanda durumun kendisi için kaygı verici olabileceğini düşündürtmeden, sakin ve yaşına göre anlaşılabilir bir dille açıklayabilirsiniz. Ailelere burada önerim, bu haberi çocuğunuza geciktirmeden vermenizdir. Komşularınızın, akrabalarınızın bildiği bir müjdeyi, çocuğunuzdan esirgememelisiniz. Bu haberi öğrenmek, sizden sonra en çok çocuğunuzun doğal hakkıdır. Çocuğun durumu daha iyi anlayabilmesi için kendi bebeklik fotoğraflarından destek alabilirsiniz, değişik birçok animasyon videolardan yararlanabilirsiniz. Bu anlatımlar çocuğun belirsizlik içeren bu sürece güven duymasını sağlar.

Çocuğunuzla anne ve babası olarak eskisi kadar çok zaman geçirin, çocuğunuzla olan rutinlerinizi bozmamaya özen gösterin. Örneğin eskiden hafta sonu babasıyla parka gidiyorduysa, yine hafta sonu babasıyla parka gitmesinden mahrum kalmamalı. Belki önceden bunu herhangi bir sebeple unuttuğunuz için kendisini değersiz hissedebilirdi ancak artık yeni bir kardeşin size kendisini unutturduğunu düşünebileceğinden, bu süreçte anne ve baba oldukça dikkatli olmalıdır. Bu gibi durumlar çocuğunuzda kardeş kıskançlığı temellerini oluşturabilir.

Anne ve babalar yeni doğan çocuklarının telaşına ve hassasiyetine fazlasıyla kapılıp diğer çocuklarının bazı önemli ihtiyaçlarını gözden kaçırabiliyorlar. Yeni bebeğin doğumuyla birlikte diğer çocuğunuz artık eskisinden çok daha hassas ve duyarlı bir hale gelebilir. Bu süreçte anne bebekle ilgilenirken, baba diğer çocuğun isteklerini ve ihtiyaçlarını gidermeye çalışmalı veya baba, bebekle ilgilenirken anne, çocuğunun yine eskisi gibi her zaman yanında olduğunu hissetmesini sağlamalı.

Çocuğunuzun bebeğe alışmasını beklemeye sabrınız olmalı, bu dönemlerde bebeğinizi severken abartıya kaçmamalı ve olabildiğince çocuğunuzun gözü önünde bebeğinizle abartılı temas kurmamaya özen göstermelisiniz. Ancak durumun çocuktan saklı tutulması gereken bir durum olduğunu hissettirmemelisiniz. Ayrıca bebeğinizin ihtiyaçlarını da geri plana hiçbir zaman için atmamalısınız.

Tüm bunların yanında eğer çocuğunuzda duygu ve davranış değişiklikleri gözlemliyorsanız hem doğum öncesi dönemde hem de doğum süreci ve sonrası dönemde çocuğunuz için bir uzmandan destek alabilirsiniz.